Wzdęcia i zaparcia. Czym są i jak sobie z nimi radzić?

Wzdęcia i zaparcia to powszechne problemy układu trawiennego, które mogą wpływać na komfort i jakość życia. Wzdęcia to nagromadzenie gazów w jelitach, które powodują uczucie pełności i napięcia brzucha. Często są wynikiem spożywania pokarmów ciężkostrawnych, szybkiego jedzenia lub nietolerancji pokarmowych. Z kolei zaparcia to utrudnione lub rzadkie wypróżnianie, które powoduje dyskomfort i bóle brzucha. Mogą być wynikiem braku błonnika w diecie, niskiego poziomu aktywności fizycznej czy odwodnienia.

Czym są wzdęcia?

Wzdęcia to uczucie pełności, rozpierania lub zwiększonego napięcia w jamie brzusznej, często związane z nadmiernym nagromadzeniem gazów w przewodzie pokarmowym. Mogą występować samodzielnie lub towarzyszyć innym objawom, takim jak ból brzucha, odbijanie, gazy czy zaparcia.

Wzdęcia – przyczyny

Wzdęcia mogą być spowodowane różnymi czynnikami, w tym:

• Dieta i styl życia- spożywanie produktów wzdymających (np. kapusty, fasoli, cebuli, brokułów, gazowanych napojów),
• Szybkie jedzenie lub połykanie powietrza podczas posiłków,
• Nadmierne spożycie błonnika w diecie,
• Nietolerancje pokarmowe (np. nietolerancja laktozy, fruktozy, glutenu),
• Zaburzenia trawienia i wchłaniania:
  • Zespół jelita drażliwego (IBS),
  • Przerost bakteryjny w jelicie cienkim (SIBO),
• Choroby przewodu pokarmowego:
  • Choroba refluksowa przełyku (GERD),
  • Celiakia,
  • Choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego,

Czynniki hormonalne:

• Wzdęcia związane z cyklem miesiączkowym u kobiet.
• Zaburzenia hormonalne, np. w niedoczynności tarczycy.

Stres i emocje:

• Stres może wpływać na motorykę jelit i powodować wzdęcia.

Wzdęcia – objawy towarzyszące

• Uczucie ciężkości w brzuchu.
• Wyraźne zwiększenie obwodu brzucha (tzw. „balonowanie”).
• Nadmierne wydzielanie gazów.
• Odbijanie.
• Bóle brzucha (czasem kolkowe).

Jak radzić sobie ze wzdęciami?

Jeśli zastanawiamy się, jak radzić sobie ze wzdęciami, powinniśmy zapoznać się z poniższymi wskazówkami:

Wprowadzenie zmian w diecie

• Ogranicz produkty wzdymające (kapusta, fasola, gazowane napoje).
• Jedz powoli, unikając połykania powietrza.
• Zredukuj spożycie cukrów prostych, które mogą fermentować w jelitach.
• Unikaj tłustych i ciężkostrawnych potraw.
• Zwiększ spożycie probiotyków (jogurty, kefiry) lub suplementuj probiotyki.

Modyfikacja stylu życia

• Regularna aktywność fizyczna poprawia perystaltykę jelit.
• Zadbaj o odpowiednią ilość płynów w diecie.

Leczenie farmakologiczne (jeśli okaże się konieczne)

• Simetikon – działa powierzchniowo, ułatwia eliminację gazów.
• Leki rozkurczowe (np. drotaweryna) – w przypadku bólu brzucha.
• Preparaty enzymatyczne – pomocne w nietolerancjach pokarmowych (np. laktaza przy nietolerancji laktozy).

Unikanie stresu

Praktyki relaksacyjne, medytacja lub joga mogą złagodzić objawy spowodowane napięciem.

Czym są zaparcia?

Zaparcia to trudności w wypróżnianiu, które występują rzadziej niż trzy razy w tygodniu lub charakteryzują się twardym, suchym stolcem, którego oddanie wymaga dużego wysiłku. Mogą być stanem przejściowym lub przewlekłym.

Zaparcia – przyczyny

Zaparcia mogą wynikać z wielu czynników, zarówno dietetycznych, jak i zdrowotnych. Do najczęstszych należą:

• Dieta i styl życia:
• Niska podaż błonnika w diecie (mało owoców, warzyw, pełnoziarnistych produktów).
• Zbyt małe spożycie płynów.
• Brak aktywności fizycznej.
• Opóźnianie wypróżnień (np. z powodu braku czasu lub komfortu).
• Choroby jelit, np. zespół jelita drażliwego (IBS), choroba Leśniowskiego-Crohna.
• Niedoczynność tarczycy.
• Neurologiczne schorzenia, np. choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane.
• Guzy lub zwężenia jelit.
• Niektóre leki np. leki przeciwbólowe (szczególnie opioidy), leki antydepresyjne, leki na nadciśnienie (diuretyki, blokery kanału wapniowego).
• Suplementy żelaza i wapnia.
• Stres i zmiany rutyny (np. podróże).
• Ciąża – wpływ hormonalny i mechaniczne uciskanie jelit przez powiększoną macicę.
• Starzenie się – spowolnienie pracy jelit.

Zaparcia – objawy towarzyszące

• Rzadkie wypróżnienia (rzadziej niż 3 razy w tygodniu).
• Twardy, zbity stolec.
• Uczucie niepełnego wypróżnienia.
• Dyskomfort lub ból podczas oddawania stolca.
• Wzdęcia i uczucie pełności w brzuchu.

Jak radzić sobie z zaparciami?

Poradzić sobie lepiej z zaparciami będziemy w stanie, jeśli wdrożymy kilka zmian w naszym dotychczasowym stylu życia:

Zmiana diety

• Zwiększ spożycie błonnika (25-30 g dziennie) – znajdziesz go w warzywach, owocach, pełnoziarnistych produktach i nasionach.
• Pij więcej wody (minimum 1,5–2 litry dziennie).
• Wprowadź produkty działające łagodnie przeczyszczająco, np. śliwki, siemię lniane, otręby.

Aktywność fizyczna

• Regularny ruch (np. spacery, jogging, joga) pobudza pracę jelit.

Regularność

• Staraj się wypróżniać o stałych porach dnia, nie ignoruj potrzeby skorzystania z toalety.

Naturalne środki

• Siemię lniane/babka płesznik: namocz łyżkę nasion w wodzie i wypij, co ułatwi pasaż treści jelitowej.
• Sok z aloesu lub śliwek – naturalne środki wspomagające wypróżnienia.

Farmakoterapia (w razie potrzeby)

• Leki osmotyczne: np. makrogole – zmiękczają stolec, ułatwiając wypróżnianie.
• Środki pobudzające: np. bisakodyl, senes – stymulują ruchy jelit (nie stosuj ich długotrwale).
• Probiotyki – mogą wspierać regulację pracy jelit, szczególnie przy zaparciach przewlekłych.

Wzdęcia i zaparcia – podsumowanie

Wzdęcia i zaparcia mogą być objawem poważniejszych problemów zdrowotnych, dlatego jeśli nie ustępują, warto skonsultować je z lekarzem lub dietetykiem klinicznym, którzy pomogą w dalszej diagnostyce i doborze odpowiedniej diety.

Może Cię również zainteresować: Zioła w leczeniu SIBO

Odpowiedni specjalista czeka na Ciebie w klinice SIBO Instytut w Bydgoszcz, gdzie otrzymasz profesjonalną i fachową pomoc z zakresu dietetyki i problemów z układem pokarmowym. Nie zwlekaj i skontaktuj się z nami już dzisiaj!